Overstromingen Vera Playa (Spanje)

28 september 2012 - Soms kan het vreemd lopen in het leven. ’s Morgens blij, omdat ons denktankje haar voornemen om haar expertise en kennis over de voorbereiding op en het omgaan met overstromingen gepubliceerd zag in een artikel in het blad Water Governance. Het gaat daarbij vooral om praktische handreikingen in een lokale omgeving. De meeste kennis en ervaring hierover is opgebouwd tijdens de periode van de Taskforce Management Overstromingen en in de jaren daarna. Eenvoudige instrumenten, die gebruikt kunnen worden tegen een inschatting van een ‘What-if’situatie (Waar kan of zal het gebeuren? Wat blijft droog, wat wordt nat? Hoe diep wordt het water? Hoe ver reikt het? In hoeveel tijd wordt dat bereikt?). Deze gegevens geven inzicht in waarschuwingstijd en reactietijd met een absolute prioriteit in het verminderen van het aantal slachtoffers en vervolgens het zoveel mogelijk beperken van de schade. Al deze zaken zijn om te zetten in handelingsperspectieven voor door een overstroming bedreigde burgers en geven richting aan de inzet van hulpdiensten.

Tegen de avond zie ik een plaatje op Facebook van de effecten van een overstroming in Vera-Playa. Dat trekt bij mij onmiddellijk de aandacht, omdat wij daar een huisje hebben. Nog eens goed gekeken naar een foto van door het water op elkaar geworpen auto’s en met een schok stel ik vast dat deze opname nog geen 50 meter van ons huis moet zijn gemaakt. In de paar uur daarna krijgt de informatie steeds meer inhoud. Na vele maanden zonder regen is er in de ochtend een langdurige wolkbreuk, heel uitzonderlijk voor een streek met 320 dagen zon per jaar. Het water staat binnen de kortste tijd enkele tientallen centimeters in de straten. De regen komt gedurende enkele uren met bakken uit de lucht. 200-250 liter water per vierkante meter per uur.

De smalle, droge rambla van de Rio Antes, die in Vera-Playa uitmondt in de Middellandse Zee, wordt gevoed vanuit de omliggende bergen en heuvels en veranderde binnen enkele uren in een wild kolkende rivier. Uit een ooggetuige verslag: ‘Rond 10.45 uur krijgt de receptie van Vera Beachclub, een apart-hotel waar de gasten in appartementen logeren, een telefoontje vanuit Antas, een klein dorp ca. 15 kilometer het binnenland in. De waarschuwing luidt: “Ga naar hoger gelegen delen, want het water is in aantocht en zal zeker overstromen.” De medewerkers van het hotel, dat vrijwel naast de uitmonding van de rambla ligt, haasten zich om de ruim 100 gasten per telefoon te waarschuwen. Iedereen wordt verzocht om auto’s te verplaatsen en naar het restaurant te komen, dat op de eerste verdieping ligt. De meeste gasten redden het net op tijd, want nog geen 15 minuten later ziet men aan het begin van de straat een vloedgolf aankomen, die je normaal gesproken alleen in films ziet’. De overheid had een waarschuwing verspreid en de State Orange afgekondigd, maar hoe op welke wijze wordt deze ‘vertaald’ naar de burgers. Een lastig probleem, dat veel meer aandacht en oefening vereist. Uit de YouTube fimpjes, die vrijwel onmiddellijk opduiken zie jet proces zich aftekenen. Onmiddellijk herinner je je, dat het in snel stromend water van zo’n 10 cm al nauwelijks voor een volwassene mogelijk is te lopen en dat bij 30 cm de auto’s veranderen in bootjes. Onmiddellijk weer het gevaar van mensen, die met de auto willen ontvluchten en of worden meegesleurd of zoals hier omkomen in hun auto in en snel vollopende parkeergarage. Onderweg neemt slaat de rivier twee bruggen weg, vooral omdat de bedding van de rambla langdurig niet is schoongemaakt en de door het water weggerukte begroeiing er voor zorgt dat de rivier snel buiten zijn oevers treedt. (Vervolg ooggetuigeverslag): ‘ Het water stijgt snel en binnen enkele honderden meters van de rambla bereikt het water op het hoogste niveau de dakrand (6 meter hoog) van het kantoorgebouw aan de overkant van de straat. In het restaurant van het hotel, op de eerste verdieping, krijgt men inmiddels natte voeten en door de ramen ziet men auto’s, meubilair, bomen, planten en allerlei troep voorbij drijven. De stroming is enorm en hulptroepen kunnen niets doen, als ze al bereikt zouden kunnen worden, want alle communicatie is uitgevallen. Er is geen mobiel verkeer mogelijk, vaste telefoonlijnen zijn dood en internet werkt ook niet. Geen elektra en geen water. Uren gaan voorbij en de mensen eten en drinken wat er in het restaurant voorradig is. Gordijnen worden als dekens gebruikt om kleine kinderen warm te houden, maar dan worden eindelijk de eerste helikopters waargenomen. De redding is nabij en de bewoners van de overkant, die inmiddels allemaal naar de dakterrassen zijn gevlucht, worden als eerste ontzet.

Rond 17.00 uur, als het water eindelijk gezakt is, kan men de straat op waar zich een verschrikkelijk rampgebied heeft gevormd. Auto’s liggen her en der verspreid en staan op onmogelijke plaatsen ‘geparkeerd’ tot op het strand van de Middellandse zee. Te midden van de dikke laag modder die de straat heeft bedekt, treft men containers, meubilair en zelfs betonnen bloembakken’. Ruim 4.000 woningen zijn na een paar uur onbewoonbaar, het einde van de straat waar het bovengenoemde hotel staat is in zee verdwenen, samen met een gedeelte van de boulevard. Er is geen drinkwater, geen elektra en ook alle telefoon- en internetverbindingen liggen plat. 2 bruggen zijn verwoest, waardoor het rampgebied aan Vera Playa moeilijker bereikbaar is. Het leger is ingezet om hulp te bieden, maar niemand weet waar te beginnen… In ons huis viel het mee het mee, het ligt wat verder en hoger, het water was maar tot aan de vensterbanken gestegen, maar de gehele inventaris van eerste verdieping moet worden afgeschreven en vervangen. Nog los van de puinhoop die moet worden opgeruimd. Dit alles speelt zich weliswaar af op zo’n 2500 km afstand, maar ineens ben je ook slachtoffer en ervaringsdeskundige. Een dimensie, die je nog scherper maakt in de praktische dingen, die in zo’n situatie moeten gebeuren of moeten worden nagelaten.